ՀՀ Գետային ցանցը

Առաջադրանք 

Ինտերակտիվ քարտեզի վրա նշել ՀՀ գետային ցանցի քարտեզ-նշել հետևյալ գետերի անունը, երկարությունը, ակունքն ու գետաբերանը-Ախուրյան, Քասախ, Հրազդան Արփա,Դեբեդ:

 

Հայ ժողովուրդը Հայրենական Մեծ պատերազմի տարիներին /1941-45 թթ․/

Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու․
Թեմա 11․ Հայ ժողովուրդը Հայրենական Մեծ պատերազմի տարիներին /1941-45 թթ․/
ա/ Պատերազմի սկիզբը
բ/ Հայ ժողովուրդի մասնակցությունը պատերազմական գործողություններին /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 78-84, նաև այլ աղբյուրներ/

Past Perfect or Past Perfect Continuous.

Complete the gaps in Past Perfect or Past Perfect Continuous.

1. Mike (visit)-had visited his friends before he went abroad for two months.

2. Paul(repair)-had been repairing his car for two days before he called the mechanic.

3. Pamela (dance)-had been dancing for two hours before her boyfriend arrived.

4. Melany (clean)-had cleaned her house by the time the guests arrived.

5. My brother (apologize)-had apologized before I felt angry with him.

6. The athletes (run)-had been running around the stadium for some time before they were stopped by their coach.

7. The pirates (escape)-had escaped before the rescue team arrived

8. The sales manager (describe)-had been describing the advantages of his product for about half an hour before I agreed to buy some samples.

9. I (wake up)-had woken up before my alarm clock rang.

10. The kids (make)-had made a lot of mess before their mother came back home from work.

11. The teacher (correct)-had been correcting our tests for several minutes by the time the lesson started.

12. Susan (work over)-had worked over her thesis for two months before her supervisor told her that she was on the wrong path.

13. You (leave)-had left the party by the time everything happened.

14. Jack (play)-had been playing online games for an hour before I came.

15. The new students (wait)-had been waiting in the classroom for 15 minutes before they realized that it was the wrong classroom.

Complete the sentences with the correct form of the verbs in brackets.
Use contractions where possible.

1. Peter was Sally’s best friend. She (know)-had known him all her life.
2. The children were wet because they (play)-had been playing football in the rain.
3. We were very hungry because we (not / eat)-had not ate.
4. I was delighted when I found my keys. I (look)-had looked for them for hours.
5. She was exhausted because she (work)-had been working since eight o’clock that morning.
6. Everything was white because it (snow)-was snowing.
7. The passengers were cross because the airline (lose)-had lost everyone’s bags.
8. I (not / see)-didn’t see Jacob for several years, but I recognized him immediately.

Գործնական աշխատանք

1. Արտագրե՛լ նախադասությունները՝ փակագծերում տրված բայերը անհրաժեշտ քերականական ձևերով գրելով համապատասխան տեղերում։

Օքսիդների վարժություններ

1/Տվեք օքսիդների խիստ սահմանումը։ Ինչո՞վ են տարբերվում օքսիդները պերօքսիդներից։

Օքսիդները այն բարդ նյութերն են, որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածինն է, և ունեն անպայման -2 օքսիդացման աստիճան:

Պերօքսիդներ, բարդ նյութեր, որոնց կազմի մեջ թթվածնի ատոմները միացած են մեկը մյուսի հետ։

2/Ստորև թվարկված օքսիդներից որո՞նք են սենյակային ջերմաստիճանում գազային վիճակում։

ա/ սիլիցիումի (IV) օքսիդ

բ/ ածխածնի (IV) օքսիդ

գ/ երկաթի (III) օքսիդ

դ/ ֆոսֆորի (IV) օքսիդ

ե/ ազոտի (II) օքսիդ

զ/ պղինձ (II) օքսիդ

3/Հետևյալ օքսիդները խմբավորեք ըստ ձեզ հայտնի դասակարգման ու տվեք դրանց անվանումը։

Հիմնային օքսիդ՝ K2O, CaO, SO2, Mn2O7

Թթվային օքսիդ՝ N2O5, Mn2O7, CrO3, CO2

Երկդիմի օքսիդ՝ BeO, ZnO, Al2O3

Անտարբեր օքսիդ՝ N2O, NO, CO, SiO2

5/Գործնականում ինչպե՞ս կիրականացնեք հետևյալ փոխանակումը։ Գրեք համապատասխան քիմիական ռեակցիաների հավասարումները։

2Cu+O2=2CuO /օքսիդավերականգմանh

Խորհրդային Հայաստանը 1923-41 թթ

Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու․
Թեմա 10․ Խորհրդային Հայաստանը 1923-41 թթ․
ա/ Խորհրդային Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքը
բ/ Հայկական ԽՍՀ-ն՝ Միութենական հանրապետություն /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 65-70, նաև այլ աղբյուրներ/․

Առաջադրանք.
1․ Համառոտ նկարագրե՛ք Խորհրդային Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքը և ներկայիս Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքը՝ անցկացնելով զուգահեռներ։
1923թ․ Երևանում կայացած ՀՅ դաշնակցության ինքնավերացման համագումարը դատապարտեց կուսակցության անցյալ գործունեությունը և ընդունեց որոշում իր գոյությունը դադարեցնել Հայաստանում։ Հայաստանի ինքնիշխանությունը կոմունիստական կուսակցությունը ինքնուրույն քաղաքականություն չէր կարող ստեղծել և կախված էր Մոսկվայից։ 1920-1930-ական թվականներին կենտկոմի առաջին քարտուղարը եղել է Աշոտ Հովհաննիսյանը, իսկ հետո Աղասի Խանջյանը։

2․ Ընտանիքներում, զրուցելով ծնողների, տատիկ-պապիկների հետ, իրականացրե՛ք հետևյալ նախագծային աշխատանքը՝
ա/ Իմ պապերը /ազգականները/ խորհրդային տարիների բռնաճնշումների զոհ:

20.11-25.11 Թեմայի ամփոփում՝Հաղորդիչների հաջորդական և զուգահեռ միացումներ

1. Ինչի՞ է հավասար նկարում պատկերված շղթայի տեղամասի ընդհանուր դիմադրությունը, եթե միմյանց զուգահեռ միացված միատեսակ լամպերից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը 60 Օմ է:

1/R = 1/R₁ + 1/R₂ = 1/60 + 1/60 = 3/60 = 20Օմ

2. Շղթայի տեղամասի ընդհանուր դիմադրությունը 84 Օմ է: Շղթայի տեղամասը բաղկացած է միմյանց հաջորդաբար միացված 2 միատեսակ լամպերից և ռեոստատից:

Որոշեք լամպերից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը, եթե ռեոստատի դիմադրությունը՝ 2 Օմ է:

84—2=82

82/2=41Օմ

3. Լարումը նկարում պատկերված շղթայի տեղամասում 50 Վ է, իսկ հոսանքի ուժը՝ 2.5 Ա:

Որոշեք երկրորդ ռեզիստորի դիմադրությունը, եթե առաջինինը՝ 7 Օմ է:

R=U/I

R=50/2,5=20

R1=R—R1=20—7= 3Օմ

4. 150 Օմ և 400 Օմ դիմադրություններով երկու ռեզիստորներ հաջորդաբար միացված են հոսանքի աղբյուրին: Երկրորդ ռեզիստորի ծայրերում լարումը 300 Վ է:

Որոշեք հոսանքի ուժը շղթայում և լարումը տեղամասի ծայրերում:

5. Շղթան կազմված է միմյանց հաջորդաբար միացված երեք հաղորդիչներից, համապատասխանաբար՝ 2 Օմ, 3 Օմ և 5 Օմ դիմադրություններով:

Լարումը այդ տեղամասի ծայրերում 40 Վ է:

Որոշեք լարում յուրաքանչյուր հաղորդչի ծայրերին:

R₁=2 Օմ
R₂=3 Օմ
R₃=5 Օմ
R=R₁+R₂+R₃
R=2+3+5=10 Օմ

6. 300 Օմ դիմադրություն ունեցող ալյումինե հաղորդալարը բաժանեցին 4 հավասար մասի և դրանք միացրեցին միմյանց զուգահեռաբար:

Որոշեք ստացված հաղորդալարի դիմադրությունը:

300/4=75

7. Նկարում պատկերված շղթայում լարումը 80 Վ է, A ամպերաչափը ցույց է տալիս 1.6 Ա, իսկ առաջին հաղորդիչի դիմադրությունը՝ R1=120 Օմ:

Որոշե՛ք երկրորդ հաղորդչի դիմադրությունը՝ R2-ը, ինչպես նաև A1 և A2 ամպերաչափի ցուցմունքները:

Պատասխանը գրել հարյուրերորդականի ճշտությամբ:

R2=U/I
R2=80/1.6=50
I=I1=I2
A1=1.6=A2

8. Նույն հաստության պղնձե հաղորդալարերից առաջինի երկարությունը 30 սմ է, իսկ երկրորդինը՝ 3 մ է:

Ո՞ր հաղորդալարի դիմադրությունն է ավելի մեծ և քանի անգամ:

3մ=300սմ
300/30=10 անգամ

9. Եռակցման ապարատը միացված է լարման ցանցին 100 մ երկարության և 10 մմ² լայնական հատույթի մակերեսով պղնձե հաղորդալարով:

Որոշեք լարումը հաղորդալարի ծայրերին, եթե նրանով անցնող հոսանքի ուժը 150 Ա է:

Պղնձի տեսակարար դիմադրության արժեքը վերցրեք տեսական  մասում բերված աղյուսակից:

10. Որքա՞ն է էլեկտրամագնիսի կոճին փաթաթված պղնձե հաղորդալարի երկարությունը, եթե նրա լայնական հատույթի մակերեսը 0.18 մմ² է, իսկ դիմադրությունը` 40 Օմ:

Մետաղների տեսակարար դիմադրության արժեքը վերցրեք տեսական մասում բերված աղյուսակից:

Նախակորիզավորներ կառուցվածքը

Նախակորիզավորների բջիջն արտաքինից ծածկված է բջջապատով։ Անմիջապես բջջապատի տակ պլազմային թաղանթն է, որին հաջորդում է ցիտոպլազման։

Նախակորիզավորները չունեն ձևավորված կորիզ և մի շարք օրգանոիդներ՝ միտոքոնդրիումներ, էնդոպլազմային ցանց, վակուոլներ, լիզոսոմներ պլաստիդներ, գոլջիի ապարատ։ Կորիզին փոխարինում է նրա համարժեք նյութը՝նուկլեոիդը։ Այն ժառանգական տեղեկատվություն է պարունակում տվյալ բջջի մասին։ Նախակորիզավորների ցիտոպլազմայում են ռիբոսոմները, իսկ կապտականաչ ջրիմուռներում ու որոշ բակտերիաներում՝ ֆոտոսինթեզ կատարող գունանյութը։ Բակտերային բջիջները լինում են գնդաձև (կոկեր), ձողիկաձև (բացիլներ), պարույրաձև և այլն։

Մեջբերվող ուղղակի և անուղղակի խոսք

Խոսելիս երբեմն մեջբերվում է որևէ մեկի խոսքը։ Այն կարող է մեջբերվել
ուղղակիորեն կամ անուղղակի ձևով, օրինակ՝ — Ես քեզ կօգնեմ,- ասաց ընկերս և
Ընկերս ասաց, որ ինքն ինձ կօգնի։ Առաջին օրինակում խոսքը մեջբերվել է
ուղղակիորեն, անփոփոխ, իսկ երկրորդ դեպքում՝ անուղղակիորեն, պատմողաբար։
Ուղղակիորեն մեջբերված խոսքը կոչվում է ուղղակի խոսք, իսկ անուղղակիորեն՝ պատմողաբար մեջբերված խոսքը՝ անուղղակի խոսք։ Ուղղակի խոսքը
հիմնականում հնարավոր է լինում դարձնել անուղղակի։ Պատմողական նախադասությամբ արտահայտված ուղղակի խոսքը անուղղակիի վերածվելիս կարող է կապակցվել որ կամ թե շաղկապներով, իսկ հարցական ուղղակի խոսքը
փոխակերպելիս կապակցվում է թե շաղկապով, օրինակ՝ -Ես կօգնեմ,- ասաց նա։
Նա ասաց, որ ինքը կօգնի։ -Հետաքրքիր է՝ ինչպես ես կատարելու այդ աշխատանքը,- ասաց նա ընկերոջը։ Նա ընկերոջը ասաց, թե հետաքրքիր է՝ ինչպես է կատարելու այդ աշխատանքը։ -Ե՞րբ ես վերադարձել,- հարցրեց նա ընկերոջը։ Նա ընկերոջը հարցրեց, թե երբ է վերադարձել։ Ուղղակի խոսքն անուղղակիի փոխակերպելիս դուրս են ընկնում զգացական
բառերը, փոխվում են դերանունների դեմքերը՝ ըստ տվյալ կիրառության, օրինակ՝ -Սիրելի՛ս, ես քեզ կօգնեմ,- ասաց մայրը որդուն։ Մայրը որդուն ասաց, որ ինքը նրան կօգնի։
Ուղղակի խոսքում եղած կոչականն անուղղակի խոսքում դառնում է հանգման
խնդիր կամ ենթակա, օրինակ՝ -Անո՛ւշ, դու վաղը պետք է գնաս տնօրենի մոտ,-
ասաց ուսուցչուհին։ Ուսուցչուհին ասաց Անուշին, որ վաղը պետք է գնա տնօրենի
մոտ կամ Ուսուցչուհին ասաց, որ Անուշը վաղը պետք է գնա տնօրենի մոտ։
Հեղինակային խոսքը ուղղակի խոսքի նկատմամբ կարող է լինել նախադաս,
միջադաս և վերջադաս, օրինակ՝ Նա ասաց. — Ես կգնամ։ -Ես,- ասաց նա,-
կգնամ։ -Ես կգնամ,- ասաց նա։ Ինչպես երևում է օրինակներից, նախադաս
լինելիս հեղինակային խոսքն ունի ենթակա-ստորոգյալ (նա ասաց) շարադասությունը, իսկ միջադաս և հետադաս լինելիս՝ ստորոգյալ-ենթակա (ասաց նա) շարադասությունը։
Մեջբերվող ուղղակի խոսքը կետադրվում է հետևյալ սկզբունքներով։
Նախադաս մեջբերվող խոսքից հետո դրվում է ստորակետ-գծիկ, որին
հաջորդում է հեղինակի խոսքը, օրինակ՝ -Ես առավոտյան պետք է մեկնեմ,- ասաց
նա։ Միջադաս մեջբերվող խոսքը հեղինակի խոսքից առանձնացվում է ստորակետ-գծիկով, օրինակ՝ -Ես,- ասաց նա,- առավոտյան պետք է մեկնեմ։
Եթե հեղինակի խոսքը նախադաս է, ապա նրանից հետո միջակետ է դրվում,
իսկ մեջբերվող խոսքը գրվում է նոր տողից, և նրանից առաջ դրվում է անջատման գիծ, օրինակ՝
Նա ասաց.
-Ես առավոտյան պետք է մեկնեմ։
Միջադաս հեղինակի խոսքից առաջ կարող է դրվել նաև միջակետ-գծիկ կամ
վերջակետ-գծիկ, եթե հեղինակի խոսքը գտնվում է մեջբերվող խոսքի այնպիսի
բաղադրիչների միջև, որոնք իրարից պետք է տրոհվեն միջակետով կամ վերջակետով։ Բերենք օրինակներ՝ -Մենք ոչինչ չենք կարող անել,- ասաց նա.- ամեն ինչ բժշկի ձեռքում է: -Կառույցն արդեն ապամոնտաժվել է,- հայտնեց
ճարտարապետը։- Շուտով կսկսվի նորի շինարարությունը:
Չհնչող մեջբերվող խոսքն առնվում է չակերտների մեջ, օրինակ՝ «Ես մեկ
ամսից կվերադառնամ»,- նամակում գրել էր տղան։ «Ես,- նամակում գրել էր
տղան,- մեկ ամսից կվերադառնամ»։ Տղան նամակում գրել էր. «Ես մեկ ամսից
կվեարադառնամ»։Կարճ՝ մի քանի բառից բաղկացած հետադաս ուղղակի խոսքը կարող է տրոհվել նաև բութով, օրինակ՝ Նա ասաց՝ կվերադառնամ:

Ուղղակի խոսքը դարձնե՛լ անուղղակի։
1. –Ես ամեն ինչ կկազմակերպեմ,- ասաց կուրսի ավագը։ -Կուրսի ավագը ասաց, որ ամեն ինչ կկազմակերպի:
2. Բազմոցին նստած՝ խորհում էր. «Ես վաղը կսկսեմ այդ աշխատանքը, որ
մեկ շաբաթում կավարտեմ»։ –Բազմոցին նստած խորհում  էր, որ ինքը վաղը կսկսի աշխատանքը, որ մեկ շաբաթում կավարտի:
3. –Մենք ե՞րբ կարող ենք գնալ ցուցահանդես,- տնօրենին հարցրին
աշակերտները։-Աշակերտները հարցրին տնօրենին, թե երբ կարող են գնալ ցուցահանդես
4. –Մենք,- ասաց նա,- երբեք գործը կիսատ չենք թողել։-Նա ասաց, որ իրենց գործը երբեք կիսատ չեն թողել:
5. «Մեզ մի քանի օր է հարկավոր,- գրված էր նամակում,- որ կարողանանք
կատարել հանձնարարությունը»։-Նամակում գրված է, որ իրենց մի քանի օր է հարկավոր կատարել հանձնարարությունը:
6. Հայտարարության մեջ գրված էր. «Մենք կարող ենք պատվերը կատարել
երեք օրում»։-Հայտարարության մեջ գրված էր, որ իրենք կարող են պատվերը կատարել երեք օրում:
7. –Ես իմ քանդակները ստեղծելիս չեմ մտածում աշխատանքի դժվարության
մասին,- ասաց Արմանը։-Արամը ասաց, որ նա քանդակներ ստեղծելիս չի մտածում աշխատանքի դժվարության մասին:
8. –Հասմի՛կ, դու խմբի ցուցակը պետք է ներկայացնես ինձ,- ասաց
ուսուցչուհին։-Ուսուցչուհին ասաց Հասմիկը, որ նա պետք է խմբի ցուցակը ներկայացնի նրան:
9. «Ես ոչինչ չպետք է մոռանամ, այլապես հաջողության չեմ հասնի»,-
մտածեց մրցույթի վերջին մասնակիցը։-Մրցույթի վերջին մասնակիցը մտածում է, որ նա ոչինչ չպետք է մոռանա, այլապես հաջողության չի հասնի:
10. –Մեզ մի քանի օր ժամանա՛կ տվեք, որ մենք կարողանանք կազմել
նախահաշիվը,- այցելուին պատասխանեց կազմակերպության աշխատակիցը։-Կազմակերպության աշխատակիցը այցելուին պատասխանեց, որ իրենց մի քանի օր ժամանակ տան, որ իրենք կարողանան կազմել նախահաշիվը:

Կանաչ մեղվակեր

Կանաչ մեղվակերը գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում, որպես “Խոցելի”, քանի որ հիմնական սննունդը բաղկացած է մեղուներից և շատ նման է ոսկեգույն մեղվակերին, այդ պատճառով մեծ քանակությամբ ոչնչացվում է մեղվապահների կողմից, այդ պատճառով համարվում է Հայաստանում հազվագյուտ տեսակ: Տարածված է Հյուսիսային Եգիպտոսից և Մերձավոր Արևելքից մինչև Ղազախստան և Հյուսիսարևելյան Հնդկաստան: ՀՀ-ում միակ բնադրագաղութը Արարատի մարզի Սուրենավան և Արմաշ գյուղերի ծայրամասերում է՝ Արաքս գետի ձկնաբուծական տնտեսությունների տարածքում։ Կանաչ մեղվակերը բնակվում է կիսաանապատային կամ բլրոտ տեղամասերում, խուսափում է շինություններից, անտառապատ տարածքներից։ Մարմնի երկարությունը 27-31 սմ է, փետրածածկը հիմնականում կանաչ է, պոչի կենտրոնական փետուրները՝ երկար։ Հազվագյուտ են բնադրվում, բայց բնադրվելուց փորում են 0,3–0,8 մ խորությամբ բներ դարափին, բլուրներում: Դնում են 5–6 ձու և թուխսը տևում է մոտ 20 օր: